LUR PLANETA

2.- LUR PLANETA

1.- LUR PLANETA

            Lurraren ezaugarriak:

                        Eremu magnetikoa

                        Nitrogeno eta oxigenozko atmosfera

                        15 ºC-ko batez besteko tenperatura

                        Uraren zikloa

                        Ilargia satelite bakarra

                        Geologia-jarduera handia

Bizia

2.- LURRAREN HIGIDURAK

            Errotazio higidura: ardatz baten inguruan

                        Goitik ilusita, erlojuen orratzen kontran

                        24 orduko iraupena (eguna)

                        23,5º inklinazioa, ekliptikarekiko (translazioaren planoarekiko)

                        Ekuatorea: Ipar eta Hego hemisferioak

            Translazio-higidura: Eguzkiaren inguruan

                        365 eguneko iraupena (urtea)

                        Ekliptika planoan

                        Orbita eliptikoa, ia zirkularra (150 milioi kilometroko erradioa)

                        Goikik ilusita, erlojuen orratzen kontran

3.- URTAROAK

            Urtaroen mugak:

                        Ekinokzioak: egunak eta gauak iraupen Berbera

                                   Irailaren 21ean: udatik udazkenera

                                   Martxoaren 21ean: negutik udaberrira

                        Solstizioak:

                                   Negukoa, Abenduaren 21, gaurik Luzeena: udazkenetik negura

                                   Udakoa, Ekainaren 21ean, egunik Luzeena: udaberritik udara

            Urtaroak:

                        Udaberria: Martxoaren 21etik Ekainaren 21era, egunak luzatu (solstizioa)

                        Uda: Ekainaren 21etik Irailaren 21era, egunak laburtu (ekinokzioa)

                        Udazkena: Irailaren 21etik Abenduaren 21era, egunak laburtu (solstizioa)

                        Negua: Abenduaren 21etik Martxoaren 21ra, egunak luzatu (ekinokzioa)

4.- LURRA ETA ILARGIA

            Ilargiaren higidurak:

                        Errotazioa: bere ardatzaren inguruan, 28 egun

                        Translazioa: Lurraren inguruan, 28 egun ere

            Ilargiaren aldiak:

                        Ilberria: Eguzkia, Ilargia eta Lurra lerrokaturik (ez da ikusten)

                        Ilgora: 90º angeluan (D ikusten da)

                        Ilbetea: Eguzkia, Lurra eta Ilargia lerrokaturik (O ikusten da)

                        Ilbehera: 90º angeluan (C ikusten da)

            Eklipseak:

                        Eguzki-eklipsea: Ilargiak Lurrean itzal egiten du

                        Ilargi-eklipsea: Lurraren itzala Ilbetean ikusten da

            Mareak (Ilargiaren erakarpenagatik)

                        Itsasgora: uraren maila igo

                        Itsasbehera: uraren maila jaitsi

5.- LURRAREN GERUZAK. GEOSFERA

            Lurraren 4 geruzak:

                        Geosfera: harriak

                        Atmosfera: gasak

                        Hidrosfera: urak

                        Biosfera: bizidunak

            Geosferaren 3 zatiak:

                        Lurrazala, kanpokoa

                                    Kontinentala: 70 km, granitoa

                                   Ozeanikoa: 10 km, basaltoa; dortsal ozeanikoa

                        Mantua, erdikoa, 2900 km arte

                        Nukleoa, barrukoa, burdinezkoa

                                   Kanpokoa: likidoa

                                   Barnekoa: solidoa

            Luraren gainazaleko erliebea:

                        Kontinenteak, 600 metroko batez besteko altitudea

                                   Mendikateak

                                   Ordoki-handiak

                                   Plataforma kontinentala

                        Hondo ozeanikoak, 4500 metroko batez besteko sakonera

                                   Mendikate ozeanikoak, dortsalak

                                   Fosa ozeanikoak

                                   Ordoki abisalak

                                   Ur azpiko sumendiak

6.- GAINERAKO GERUZAK: ATMOSFERA, HIDROSFERA ETA BIOSFERA

            Atmosfera: gasezkoa (nitrogenoa, oxigenoa, karbono dioxidoa)

            Hidrosfera: ura (gazia, geza, hutsa)

                        Uraren zikloa

            Biosfera: bizidunak

                       

7.- BIOSFERAKO BI INGURUNEAK

            Urtarra:

                        Ur asko, temperatura konstantea, argi gutxi, dentsitate handia, O2 gutxi

            Lehortarra:

                        Ur gutxi, temperatura aldakorra, argi asko, dentsitate txikia, O2 asko